Begin augustus liet Vlaams energieminister Bart Tommelein weten dat hij voor gans Vlaanderen wil inzetten op een lager btw-tarief van 6% voor vervangende nieuwbouw, d.w.z. sloop gevolgd door nieuwbouw. Nu geldt dat lagere btw-tarief enkel in bepaalde Belgische steden of stedelijke centra. Wie er een oude woning sloopt en in één handeling vervangt door een nieuwbouw die als privéwoning gebruikt zal worden, kan genieten van een verlaagd btw-tarief van 6% zowel op de sloop als op de nieuwbouw.
Plaatsen in België waar nu reeds een verlaagd btw-tarief voor afbraak en wederopbouw geldt, zijn:
- de stedelijke centra van Antwerpen, Charleroi, Gent, Oostende, Mechelen, Bergen, La Louvière, Sint-Niklaas, Seraing en Luik.
- op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : Brussel, Anderlecht, Sint-Gilles, Sint-Joost-ten-Node, Sint-Jans-Molenbeek, Schaarbeek, Vorst, Elsene, Ukkel, en Etterbeek.
- Leuven, Brugge, Kortrijk, Roeselare, Aalst, Dendermonde, Genk, Hasselt, Moeskroen, Doornik, Verviers, Namen.
BTW om ruimtelijke ordening te sturen
Vakorganisaties traden de minister volmondig bij maar bij de recent aangestelde Vlaamse Bouwmeester Leo Van Broeck klonk het genuanceerder. Hij vindt het gebruik van een lager btw-tarief als “wortel” om in stedelijke gebieden vervangende nieuwbouw te stimuleren een goed idee maar hij is absoluut gekant tegen de toepassing van diezelfde regel op een oude villa in een afgelegen verkaveling.
Volgens Van Broeck moeten we in de eerste plaats niet zozeer de keuze maken tussen “verbouwen” of “slopen gevolgd door nieuwbouw” maar zou de locatie van het project het belangrijkste criterium moeten zijn voor het al dan niet toekennen van een verlaagd btw-tarief.
Studies wijzen immers uit dat de CO2 uitstoot (los van energie-intensieve sectoren) in ons land vooral veroorzaakt wordt door de verwarming van versnipperde vrijstaande woningen en door mobiliteit. Wanneer je een villa in een afgelegen verkaveling sloopt en vervangt door een nieuwbouw, verbeter je wel de energieprestaties van het gebouw en de daarmee verbonden CO2 uitstoot maar de CO2 uitstoot veroorzaakt door het veelvuldig autogebruik van de bewoners blijft ongewijzigd. Geen goed plan dus.
De totale carbonfootprint van een woning hangt voor 20% af van de energieprestaties van de woning maar voor 80% van de locatie van de woning
Leo Van Broeck
Van Broeck hoopt dat de Vlaamse Regering gebruik zal maken van een recente kaart die het VITO opstelde in opdracht van diezelfde Vlaamse Regering en waar per “pixel” van 100 bij 100 meter aangegeven wordt wat voor die pixel
- de "knooppuntwaarde" of de beschikbaarheid van multimodaal openbaar vervoer (trein, tram,bus, fietsroutes,…) is én
- wat voor diezelfde pixel de nabijheid van voorzieningen zoals scholen, ziekenhuizen, infrastructuur voor sport en cultuur,… is.
Zijn beide parameters op een bepaalde locatie gunstig dan zou je het verlaagd btw-tarief van 6% kunnen toepassen maar als beide parameters ongunstig zijn dan helpt het gebruik van een verlaagd btw-tarief niet meteen om de klimaatdoelstellingen te halen en laat dat nu net de primaire doelstelling zijn.