Nieuwe kijk op snel, betaalbaar en energiezuinig wonen
Betaalbaar wonen is één van de grootste uitdagingen voor de komende jaren. Architect Toon Vermeir ontwierp op vraag van Stijn Heirbaut en Anneke De Vleeschauwer een modulaire woning die niet alleen betaalbaar was, maar die ze ook zelf konden bouwen. De ontwerper vond een antwoord in SW HPUR dakelementen van Unilin insulation.
Aan de rand van de Lokerse binnengebiedontwikkeling Hoedhaer konden Stijn en zijn gezin een uniek bouwterrein op de kop tikken. Het perceel ligt terug van de openbare weg en sluit direct aan op de achterliggende parkzone. Specifiek aan het perceel was de eis van het stadsbestuur om toch wel grote afstanden – 8 tot 10m – van de perceelsgrenzen te respecteren. De bouwheer zag de voordelen ervan in: wonen in het groen, weg van de drukte, maar toch dicht bij de stad. “Uit een eerste behoeftestudie bleek ook dat we het gewenste bouwprogramma perfect binnen de beschikbare bouwzone van 12 bij 12m konden voorzien,” vertelt architect Toon Vermeir.
Compacte woning: ruimte optimaal benutten
De tweede uitdaging waar de opdrachtgevers hem voor plaatsten, was een betaalbare bouwformule te vinden die ze eigenhandig konden realiseren. “Ze dachten aanvankelijk aan een woning uit zeecontainers. Maar ik heb hen toen bij me thuis uitgenodigd om kennis te maken met het modulaire bouwconcept op basis van houten sandwichpanelen. Tijdens mijn opleiding had ik het concept leren kennen en in de praktijk toegepast voor de Solar Decathlon. Ik was er toen al zo van overtuigd dat ik ook onze eigen woning heb ontworpen in de dakelementen van Unilin Insulation. Daarbij heb ik de dakelementen ook als Structural Insulated Panel (SIP) gebruikt,” geeft Toon Vermeir aan.
De architect ontwierp een gelijkvloerse woning van 144m², gebaseerd op de module van de sandwichelementen. Het volume deelde hij intern op in drie langgerekte zones. Langs de volledig beglaasde zuidwest gevel liggen de leefruimte en open keuken. Aan de andere zijde bevinden zich drie slaapkamers. Tussen deze twee beuken, liggen de secundaire functies zoals de badkamer, berging, het bureau en een polyvalente ruimte. Het programma is zo geschakeld dat er onderlinge relaties en doorzichten ontstaan tussen de ruimtes. “Het boeiende hieraan is dat de circulatie in de woning tot een minimum herleid wordt. Dit soort van no-nonsense architectuur past volledig in de visie dat ruimte optimaal benut moet worden. Alle restruimte kan en moet opgeofferd worden voor een groenere invulling die de impact van nieuwbouw in een stedelijk gebied beperkt,” stelt Stijn Heirbaut. Het gebruik van Unilin panelen leidt tot een minimum aan afval. “Ook dit is een grote meerwaarde aan het concept van Toon Vermeir. We kozen niet voor geitenwollensokken architectuur, maar voor moderne, hedendaagse materialen die zonder compromis beantwoorden aan de toch wel strenge normen voor nieuwbouw,” dixt Stijn Heirbaut.
Snel bouwsysteem: montage in 3 dagen
De buitenschil van de woning is volledig opgetrokken in SW HPUR isolerende panelen van Unilin Insulation. “Vooral omwille van de standaardmaat van de panelen,” motiveert Toon Vermeir. “De maatvastheid van de panelen en van de volautomatisch aangebrachte uitsparingen rondom de panelen was belangrijk om de bouwschil snel en foutloos te kunnen monteren. Stijn en Anneke hebben de volledige ruwbouwstructuur op amper 3 dagen gemonteerd met de hulp van vrienden en familie.” Het project kon alleen tot stand komen dankzij de sterke betrokkenheid van Toon Vermeir, die tijdens de montage zelf met helm en schroefmachine aanwezig was. Die montage gebeurde volledig manueel. De binnenwanden maakte de bouwheer volledig zelf volgens het principe van houtskeletbouw.
Perfect luchtdicht dankzij houten veer
Een bijkomende troef van de SW HPUR-panelen is het Easy Airtight-concept. “Met behulp van een houten veer die tussen 2 aansluitende panelen wordt gespannen, zijn de voegen zowel in de wanden als in het dak onmiddellijk damp- en luchtdicht. Uit testen blijkt dat het afkleven van de voegen niet meer nodig is om de lucht- en dampdichtheid te garanderen,” vertelt Pol Van Acker, ingenieur bij Unilin Insulation.
Dankzij die luchtdichte en met 18cm PUR goed geïsoleerde gebouwschil en het compacte volume legt Toon Vermeir de basis voor een energiezuinige woning. De toekomstige bewoners trekken die filosofie verder door te investeren in hernieuwbare energie. “De woning zal verwarmd worden met een lucht-water warmtepomp en pv-panelen zullen groene elektriciteit leveren.”
Hedendaagse uitstraling door zichtbare houten panelen
Ontwerper en bouwheer hadden nog een motivatie om met de dakelementen te bouwen. Ze zijn niet alleen structureel, isolerend en luchtdicht, maar zijn onmiddellijk ook de binnenafwerking. “We hebben voor de SW HPUR multiplex Fins gekozen. Bedoeling is dat de panelen zichtbaar blijven. Ze krijgen enkel nog een vernislaag. Het idee van die basicafwerking is in de hele woning doorgetrokken. Daar ligt ook één van de verklaringen voor de betaalbaarheid. Zo blijven de dakbalken zichtbaar en zitten sommige leidingen gewoon in opbouw, maar dan op een verzorgde en in het concept geïntegreerde manier,” stelt Toon Vermeir. De sterke aanwezigheid van hout geeft de woning een hedendaagse en warme uitstraling. De buitengevel krijgt nog een afwerking in natuurleien, op het dak komt een extensief groendak onder meer om het regenwater te bufferen. “We kiezen er consequent voor de materialen eerlijk te gebruiken. Of dit nu gelamineerde liggers zijn of de buitenschil: what you see is what you get. Je zal ons zelden of nooit betrappen op een dekkende verf of verhullende laag over een bouwmateriaal. Dit is ook één van de redenen waarom we de snelle timing kunnen handhaven. Dit nooit zonder een esthetisch verantwoorde keuze te maken,” stelt de bouwheer.
Korte bouwtermijn: in 6 maanden instapklaar
Zowel ontwerper, bouwheer als fabrikant kijken tevreden terug op het project. Het uitgangspunt snel en betaalbaar bouwen is bereikt. “Maar dat wil niet zeggen dat we hiermee een consumptieproduct hebben ontwikkeld. Een dergelijke manier van bouwen valt of staat met een doordacht ontwerp en een bouwheer die van aanpakken weet,” meent Toon Vermeir. Wat de snelheid betreft, is de timing nagenoeg onklopbaar. Er zal uiteindelijk 6 maanden gewerkt zijn aan de instapklare woning. Een sleutel-op-de-deurfirma doet er even lang over. “Het grote verschil is alleen dat er enkel tijdens de weekends en vakanties gewerkt werd.”