Of het nu gaat om de bouw van een particuliere woning, de renovatie van een pand of het optrekken van een appartementsgebouw in opdracht van een projectontwikkelaar, je staat als bouwprofessional nooit alleen. Bij elk bouwproject zijn meerdere partijen betrokken en elk van die partijen vraagt dat rekening gehouden wordt met haar belangen. Meer dan eens worden bouwprofessionals geconfronteerd met een conflict met één of meerdere van de partijen in het bouwproces.
Indien deze conflicten niet meteen minnelijk opgelost kunnen worden, wordt er vaak voor geopteerd om ze voor de rechtbank te brengen. Vervolgens wordt bijna automatisch een gerechtsdeskundige aangesteld, wiens taak het is om de rechtbank bij te staan met een onafhankelijk en technisch advies. Dergelijke procedures slepen vaak lang aan en brengen voor bijna alle betrokken partijen of hun verzekeraar hoge kosten met zich mee.
Dit artikel belicht de voordelen van bemiddeling als alternatief bij het oplossen van geschillen in de bouw. Wil je meteen concrete informatie over het opstarten van bemiddeling, vraag dan via onderstaand formulier vrijblijvend ons “Stappenplan bij de opstart van bemiddeling” aan.
De Verzoeningscommissie bouw: voor technische geschillen tussen bouwheer en bouwprofessional
Om aan de nadelen van een gerechtelijke procedure tegemoet te komen, heeft de bouwsector reeds in 2002 aan een andere dan de klassieke weg via de rechtbank gedacht. Met steun van de FOD Justitie, werd door de Confederatie Bouw, Test Aankoop, de Koninklijke Federatie van Architectenverenigingen van België en de Vlaamse Architectenorganisatie de Verzoeningscommissie Bouw opgericht.
De Verzoeningscommissie is een buitengerechtelijke instantie die geen rechtsprekende bevoegdheid heeft en alvorens een geschil aan de commissie kan worden voorgelegd, dient elke betrokken partij uitdrukkelijk zijn akkoord hiertoe te bevestigen. Bij ontvangst van het akkoord van alle partijen, roept de commissie de partijen op, hoort hen, stelt een deskundige aan die de partijen zal trachten te verzoenen. Lukt dat niet dan stelt de deskundige een bindend technisch verslag op.
Bij een procedure voor de Verzoeningscommissie bouw, staat het deskundigen – onderzoek met bijhorend verslag centraal. De Commissie waarborgt daarbij het correct en het tegensprekelijk verloop van de expertise.
De commissie is echter alleen bevoegd voor technische geschillen die bovendien voortvloeien uit bouwwerken waarvan de uiteindelijke bestemmeling een particulier is.
De Commissie is bijgevolg niet bevoegd voor geschillen tussen professionele bouwheren en aannemers en/of architecten, noch voor geschillen louter tussen aannemers onderling of tussen aannemers en architecten, zelfs niet bij werken voor rekening van een particulier.
Nochtans ontstaat er in die verhoudingen ook regelmatig wrevel, door technische problemen of door miscommunicatie. Meer dan eens komen daardoor bestaande professionele relaties en potentiele nieuwe samenwerkingen op langere termijn onder druk te staan. Zowel voor deze geschillen als voor geschillen waarbij particulieren betrokken zijn, is er sinds 2005 ook een derde weg mogelijk.
Bemiddeling als universeel alternatief voor het oplossen van geschillen in de bouwsector
Bij wet van 21.02.2005 werd er in het Gerechtelijk Wetboek namelijk een hoofdstuk ingevoegd dat bemiddeling erkent als alternatieve vorm van conflictoplossing. Door de gekozen term, wordt bemiddeling dikwijls verward met een onderhandeling of een andere vorm van minnelijk overleg.
Bemiddeling is echter een specifieke vorm van ‘dispute resolution’ en wordt doorgaans omschreven als “een vorm van conflictoplossing waarbij een onafhankelijke neutrale derde, de bemiddelaar, de partijen begeleidt om vanuit hun werkelijke belangen tot een gezamenlijke oplossing van een onderling conflict te komen.”
Welke geschillen zijn vatbaar voor bemiddeling? Elke geschil dat vatbaar is voor een dading en dus kortweg zowat elk geschil dat een burgerlijk belang tot voorwerp heeft. Zelfs indien reeds een gerechtelijke procedure werd opgestart, is het geschil nog vatbaar voor bemiddeling.
Bij bemiddeling staat een open en eerlijke communicatie tussen de partijen centraal. De betrokken partijen worden rond de tafel gebracht en onder begeleiding van de bemiddelaar wordt getracht tot een oplossing voor het conflict te komen.
De bemiddelaar past hiervoor specifieke technieken toe die de communicatie tussen partijen bevordert. Hij of zij geeft daarbij de nodige juridische informatie om partijen toe te laten tot een eigen oplossing te komen en helpt deze oplossing uit te werken op papier.
De bemiddelaar neemt echter zelf geen beslissingen, doet geen uitspraak over het conflict en hakt geen knopen door.
De belangrijkste waarborgen die door de bemiddelaar in acht genomen dienen te worden, zijn de vertrouwelijkheid en de vrijwilligheid.
Alles wat in het kader van de bemiddeling besproken wordt of op papier wordt gezet, is vertrouwelijk. Dit biedt partijen de kans om alle opties tot minnelijke regeling te verkennen zonder dat hun belangen onmiddellijk worden geschaad.
Een bemiddeling is ook vrijwillig. Dit veronderstelt engagement van de deelnemende partijen, doch biedt hen ook de mogelijkheid de bemiddeling stop te zetten indien zij dit wensen. Aan de eigenlijke beslissing tot beëindiging van de bemiddeling kunnen geen negatieve gevolgen verbonden worden.
Al te vaak wordt gedacht dat bemiddeling enkel nuttig is bij conflicten in familiale of relationele context. Nochtans liggen emoties en belangen aan de basis van zowat elk conflict, ook aan die van burgerlijke en commerciële geschillen.
Het voordeel van bemiddeling is dat de partijen het conflict zelf in handen houden en zelf een haalbare oplossing kunnen uitwerken. Je kan daarbij te werk gaan vanuit je eigen kennis, ervaring en informatie over dat specifieke bouwproject. Het is nét die informatie waar het de rechtbank of de gerechtsdeskundige vaak aan ontbreekt.
Daarnaast kan een bemiddeling doorgaans sneller beëindigd worden dan een klassieke gerechtelijke procedure. En tijd is geld, bij uitstek voor de bouwprofessional.
Resulteert de bemiddeling onder begeleiding van een erkend bemiddelaar in concrete afspraken tussen partijen, dan kan hun akkoord ter homologatie aan de rechtbank worden voorgelegd waardoor het dezelfde waarde als een vonnis krijgt.
Tijdens de bemiddeling is bijstand van een advocaat of een technisch raadsman mogelijk. Indien nodig, kunnen partijen ook beslissen gezamenlijk een deskundige naar keuze aan te stellen. Deze en andere specifieke modaliteiten kunnen allen in het kader van de bemiddeling besproken worden.
Let in elk geval wel op dat je in de bemiddeling de juiste partijen rond de tafel plaatst. Het is belangrijk dat degene die deelneemt aan de bemiddeling ook het mandaat en de nodige beslissingsbevoegdheid hiertoe heeft.
Geïnteresseerd in bemiddeling? Laat je gegevens via onderstaand formulier na en je ontvangt vrijblijvend ons “Stappenplan bij de opstart van bemiddeling” waarin je meer informatie en enkele nuttige tips over bemiddeling terugvindt.
Over de auteur
Eveline WITTEMANS, advocaat bij METHA Advocaten | Bemiddeling, studeerde af als Master in de Rechten aan de rechtsfaculteit van de KULeuven in het jaar 2007 en is sinds die tijd ingeschreven aan de Leuvense Balie.
Tijdens haar studies volgde ze een praktijkcollege “Bemiddeling en conflictbeslechting in familiezaken”.
Overtuigd van de waarde van bemiddeling, behaalde ze tijdens haar stage dan ook met succes haar getuigschrift als bemiddelaar in familiezaken, eveneens aan de KU Leuven en bekwam ze kort nadien haar erkenning van de Federale Bemiddelingscommissie.
In het voorjaar van 2012, volgde ze de specialisatiemodule ‘bemiddeling in burgerlijke en handelszaken’ aan de UA (Universiteit Antwerpen) en bekwam ook in deze materie de nodige erkenning van de Federale Bemiddelingscommissie.
Om haar cliënteel nog beter van dienst te zijn, opende ze een bijkantoor in haar woning te Aarschot (Gelrode). Haar bureau op die locatie werd ingericht met oog voor de specifieke noden van bemiddeling.
Haar juridische opleiding en praktijkervaring als advocaat met ervaring in procedures in verscheidene domeinen van het recht, vormen een meerwaarde voor haar werk als bemiddelaar.