De Vlaamse overheid maakt de bouwshift steeds concreter. In een nieuwe stap richting bouwshift heeft de Vlaamse regering een decreet klaar dat het principe van planologische compensatie invoert. Het voorstel van decreet kadert in de algemene beleidsdoelstelling om open ruimte te vrijwaren, en de toename van bijkomend ruimtebeslag af te remmen en op termijn te stoppen.
Concreet betekent dit dat wanneer een plannende overheid, zoals bijvoorbeeld een gemeente, op haar grondgebied een zachte bestemming via de aanpassing van een ruimtelijk uitvoeringsplan omzet in een harde bestemming, zij op dat zelfde moment een in oppervlakte even grote harde bestemming moet omzetten naar een zachte bestemming.
Onder harde bestemming wordt verstaan: gebieden waarvan de bestemming ressorteert onder de categorie of subcategorie van gebiedsaanduiding "wonen", "bedrijvigheid", "recreatie" of "gemeenschaps- en nutsvoorzieningen".
Onder zachte bestemming wordt verstaan: gebieden waarvan de bestemming ressorteert onder de categorie van gebiedsaanduiding "landbouw", "bos", "overig groen" of "reservaat en natuur".
Uitzonderingen op de compensatieregeling
Een plannende overheid kan in een aantal gevallen afwijken van hogervermelde compensatie:
- de wijziging naar een harde bestemming beslaat een in omvang beperkte oppervlakte;
- op het grondgebied van de plannende overheid zijn geen gronden meer aanwezig die een harde bestemming hebben waarvan de ontwikkeling beleidsmatig niet langer gewenst is;
- een ander lopend planningsproces, waarbij in oppervlakte minstens gelijke wijzigingen van een harde naar een zachte bestemming worden voorzien;
- de plannende overheid voerde in recent vastgestelde ruimtelijke uitvoeringsplannen in oppervlakte minstens gelijke wijzigingen door van een harde naar een zachte bestemming;
- de bestemmingswijziging is gericht op het zone-eigen maken van bestaande hoofdzakelijk vergunde constructies; wordt in het betrokken ruimtelijk uitvoeringsplan ook in ruimtelijke uitbreiding voorzien dan geldt de compensatieverplichting voor de oppervlakte van de mogelijke uitbreiding;
- de eventuele toepassing van een herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil als vermeld in artikel 2.1.61 en volgende van het decreet van 28 maart 2014 betreffende de landinrichting.
Het voorstel van decreet zal nu voorgelegd worden aan de verschillende adviesraden en aan de Raad van State.
Wat denken de gemeenten?
Bij monde van de VVSG (Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten) reageerden de gemeenten positief op het voorstel van decreet. Wel vrezen de gemeenten een financiële aderlating door die verplichte compensatieregeling. Binnenkort stemt het Vlaams parlement namelijk ook over het Instrumentendecreet en daarin wordt een planschadevergoeding vastgelegd waardoor eigenaars van wie een stuk bouwgrond een zachte bestemming krijgt, een stevige compensatie krijgen. Een gemeente die dus de noodzaak ziet om bijvoorbeeld bijkomende bouwgrond te creëren, dreigt daarvan te moeten afzien als ze de bijhorende planschadevergoeding veroorzaakt door de compensatieregeling niet kan betalen.