Vanaf 1 september 2021 trad het vernieuwde goederenrecht in werking. Die hervorming van het goederenrecht kadert in de modernisering van het Burgerlijk Wetboek die onder de vorige minister van justitie opgestart werd. Naar aanleiding van die hervorming verschenen de afgelopen weken heel wat broodjeaapverhalen in de media zoals "Vanaf nu mag je zonder boe of bah bij de buren binnenwandelen om je overgetrapte bal te gaan halen". Wie de wettekst leest, vindt daar niks van terug maar intussen dacht half België al dat het eigendomsrecht drastisch aangetast was sinds 1 september 2021. Daar blijkt dus niets van aan. Een kort overzicht.
De verloren bal
Wanneer de mediaberichten het hadden over de verloren bal die zomaar teruggehaald mocht worden dan zou dit in artikel 3.67 §1 staan. Die paragraaf luidt
"Indien een zaak of dier op onopzettelijke wijze op een naburig onroerend goed is terechtgekomen, moet de eigenaar van dit onroerend goed ze teruggeven of toelaten dat de eigenaar van deze zaak of van dit dier ze weghaalt."
Er staat dus nergens dat iemand zijn voorwerp of dier dat bij de buren beland is zomaar mag gaan terughalen door het domein van de buur te betreden. Deze paragraaf had ook nooit de bedoeling om dit aan te moedigen maar was wel bedoeld om een juridische onduidelijkheid uit het meer dan 200 jaar oude Burgerlijk Wetboek weg te werken: daarin stond nl. niet zwart op wit dat de eigenaar zo'n zaak of dier moest teruggeven. In de nieuwe wetgeving staat dus letterlijk dat de buur de zaak of het dier wel moet teruggeven of de eigenaar moet toelaten om het goed of het dier te recupereren.
Bal over de muur bij de buren? Dan bel je dus net zoals vroeger netjes aan bij de buren die die in de meeste gevallen met veel plezier zullen teruggeven. Antwoordt de buur niet dan is dat nog steeds geen vrijgeleide om meteen over de muur te klimmen door de bloemenperken van de buur. Je hebt nl. nog steeds de toestemming van je buur nodig. De beste manier is natuurlijk met je buren goede afspraken te maken.
Het ladderrecht
Het ladderrecht dat vroeger in artikel 31 van het Veldwetboek opgenomen was, staat nu in artikel 3.67 §2. Dat ladderrecht is opgesteld voor situaties waarin je buur bouw-of herstellingswerken wilt uitvoeren en dat feitelijk alleen maar kan vanop jouw perceel. Opgelet: je buur moet nog steeds eerst toestemming vragen zoals duidelijk in de wettekst staat aangegeven:
"De eigenaar van een onroerend goed moet, na voorafgaande kennisgeving, gedogen dat zijn nabuur toegang heeft tot dit onroerend goed indien dit noodzakelijk is om bouw- of herstellingswerken uit te voeren, of om de niet-gemene afsluiting te herstellen of te onderhouden, tenzij indien de eigenaar rechtmatige motieven laat gelden om deze toegang te weigeren.
Indien dit recht toegelaten wordt, moet het op de voor de nabuur minst schadelijke wijze worden uitgeoefend. De eigenaar heeft recht op vergoeding indien hij schade heeft geleden."
Als beide buren er niet uit raken dan geeft het ladderrecht dus niet zomaar de mogelijkheid om het perceel van een buur te gebruiken voor bouw- of herstellingswerken maar de "benadeelde" buur kan wel naar de vrederechter stappen die dan zal moeten uitmaken of de buur die "dwarsligt" goede argumenten heeft en of de "benadeelde" buur het perceel van zijn buur wel echt nodig heeft.
Met z'n allen door het veld van de boer? Nee!
Een ander broodjeaapverhaal dat de kop opstak is dat je nu zomaar door het veld van een boer mag gaan wandelen wanneer dit niet omheind is of wanneer er geen "verboden toegang" borden staan. De wettekst hierover is terug te vinden in paragraaf 3 van artikel 3.67:
"Wanneer een onbebouwd en onbewerkt onroerend goed niet is afgesloten, mag ieder er zich op begeven tenzij de eigenaar van dit perceel schade of hinder hiervan ondervindt of op duidelijke wijze kenbaar heeft gemaakt dat het verboden is voor derden om zonder zijn toestemming de grond te betreden. Degene die gebruik maakt van dit gedogen, kan zich noch op artikel 3.26 noch op artikel 3.59 beroepen."
De bepaling "onbebouwd" in bovenstaande paragraaf is duidelijk maar voor sommigen was het woord "onbewerkt" niet duidelijk en ging men er van uit dat als bijvoorbeeld de oogst binnen is, het veld vrij is voor recreatie door iedereen. Dat is natuurlijk niet zo! Sterker nog: de kwalificatie "onbewerkt" sluit elke vorm van landbouwgrond uit. Met een beetje gezond verstand is dit ook meteen duidelijk want het is niet omdat er op een bepaald moment geen gewas op een veld staat dat de landbouwer al niet bezig is met een voorbewerking voor de volgende teelt. Deze derde paragraaf van artikel 3.67 omschrijft eigenlijk een zeer restrictieve uitzondering wanneer bijvoorbeeld een wandelpad onderbroken is door een braakliggend stuk grond dat noch weiland, noch akker is.