Om de klimaatdoelstellingen te halen moeten we steeds energiezuiniger bouwen. Dat doen we door het aanbrengen van meer isolatie in de bouwschil (spouwmuur, dak,…) en door de woning luchtdicht af te werken. Die bouwwijze heeft echter ook gevolgen voor de ventilatie van de binnenruimte: wanneer alles luchtdicht afgewerkt wordt dan blijft alle lucht binnenshuis "gevangen" en omdat er binnenshuis heel wat vervuilingsbronnen zijn, kan hierdoor onze gezondheid ernstig in gevaar komen.
Enkele voorbeelden: als mens ademen we zuurstof in en CO2 uit. Een te hoge CO2 concentratie binnenshuis leidt tot concentratieproblemen,… Vocht is eveneens een probleem: via zweten, onze ademhaling maar ook door het nemen van een douche of bad komt er heel wat waterdamp binnenshuis vrij. Als die vochtige lucht niet afgevoerd kan worden dan stijgt de vochtconcentratie tot ongewenste hoogten met mogelijke schade aan het interieur, het ontstaan van schimmels,…
Voor een gezond binnenklimaat is het dus van belang dat de vervuilde binnenlucht tijdig afgevoerd wordt en vervangen wordt door verse lucht. In een oude –versta niet-luchtdichte woning- gebeurde dat door natuurlijke ventilatie langs openingen en kieren. Net diezelfde openingen en kieren langs waar heel wat warmte verloren ging.
In een luchtdichte woning kan je natuurlijk ook nog de ramen openen om kortstondig de ruimtes te verluchten maar het is natuurlijk geen duurzame oplossing die voor een gezond binnenklimaat kan zorgen de klok rond.
In een ideale wereld zou elke kamer zijn eigen afvoer van vervuilde binnenlucht en toevoer van verse buitenlucht hebben. Naast het feit dat dit met enorme energieverliezen gepaard zou gaan, zou dit ook een dure oplossing zijn. Daarom worden systemen altijd praktisch zo uitgewerkt dat er afvoer is van vervuilde lucht uit de natte ruimtes (badkamer, keuken, WC, wasplaats,…) en toevoer van verse lucht in de droge ruimtes. De aangevoerde lucht via de droge ruimtes moet daarbij wel via "kieren" binnenshuis naar de natte ruimtes in de woning afgevoerd kunnen worden. Die kieren waarvan spraken zijn typisch de spleten onder de binnendeuren. Het spreekt natuurlijk voor zich dat de ventilatie zo ontworpen moet worden dat het debiet van de luchttoevoer gelijk is aan het debiet van de luchtafvoer.
TIP: zorg ervoor dat je het ventilatievoorontwerp met daarin het ontwerp van je ventilatiesysteem en de verplichte openingen onder de binnendeuren bezorgt aan de deurenfabrikant want die moet daar bij de productie van de binnendeuren uiteraard rekening mee houden.
Vier soorten ventilatiesystemen
Op basis van het feit of de luchttoevoer en de luchtafvoer mechanisch of natuurlijk gebeurt, kan je 4 types ventilatiesystemen onderscheiden
- Ventilatiesysteem A:
- luchtaanvoer: natuurlijk, langs ingebouwde ventilatieroosters in ramen
- luchtafvoer: natuurlijk, langs verticale schacht in vochtige ruimte (keuken, badkamer,…)
- voordelen: goedkoop, eenvoud van installatie, weinig onderhoud
- nadelen: niet energiezuinig want warmteverlies door aanvoer van koude buitenlucht, beperkt regelbaar, geluidshinder wanneer de toevoerroosters niet akoestisch isolerend zijn en op een lawaaierige buitenruimte uitkomen.
- Ventilatiesysteem B:
- luchtaanvoer: mechanisch
- luchtafvoer: natuurlijk, langs verticale schacht in vochtige ruimte (keuken, badkamer,…)
- voordelen: keuze in plaatsing van luchttoevoer zodat hinder door geluid van buitenaf beperkt kan worden
- nadelen: energieverbruik ventilatoren
- Ventilatiesysteem C:
- luchtaanvoer: natuurlijk, langs ingebouwde ventilatieroosters in ramen
- luchtafvoer: mechanisch, langs luchtkanalen vanuit vochtige ruimtes (keuken, badkamer,…)
- voordelen: keuze in plaatsing luchtafvoer; betere ventilatie dan met een systeem A; goedkoper dan systeem D; geschikt voor renovaties
- nadelen: energieverbruik van de ventilator, warmteverlies door aanvoer koude buitenlucht in de winter, duurder dan een ventilatiesysteem A.
- Ventilatiesysteem D:
- luchtaanvoer: mechanisch, langs luchtkanalen in droge ruimtes
- luchtafvoer: mechanisch, langs luchtkanalen vanuit vochtige ruimtes (keuken, badkamer,…)
- voordelen: mogelijkheid tot warmteterugwinning, d.w.z. de warme vervuilde afvoerlucht kan de aangevoerde koude verse lucht in een warmtewisselaar voorverwarmen; de luchtstromen zijn in balans, filters zuiveren de aangevoerde lucht
- nadelen: de ventilatoren voor aan-en afvoer verbruiken energie, mogelijk geluidshinder van de installatie.
Welk ventilatiesysteem is het best voor mij?
Ventilatiesystemen A en B zijn door hun beperkte regelbaarheid en het mindere gebruikscomfort een beetje achterhaald vandaag. De keuze gaat meestal tussen een systeem C en D. Het comfort en gemak is het grootst bij een ventilatiesysteem D. Door de complexiteit en de nood aan extra buizen voor toevoer gaat zeker bij renovaties de voorkeur vaak uit naar een ventilatiesysteem C.