Expert view door De voorbije jaren werd de bouwsector geregeld geconfronteerd met sterke prijsstijgingen van materialen. Door de coronapandemie was er enerzijds een toename van het aantal (renovatie)projecten, terwijl de pandemie zowel in de productie als in het transport van bouwmaterialen voor ernstige verstoringen zorgde. Het resultaat waren onvoorspelbare prijsstijgingen die zonder de nodige voorzorgen de winst van de aannemer volledig in rook doen opgaan. Fabrikanten en bouwgroothandels rekenen immers vaak hun eigen prijsstijgingen integraal door aan de aannemer.
Wanneer een aannemer een opdracht aanvaardt door ondertekening van een aannemingscontract, dan geeft hij in de meest gevallen ook een prijs op waartegen hij de werken zal uitvoeren, hetzij als vaste prijs of als een berekening op basis van eenheidsprijzen. Aangezien de aannemer in de meeste gevallen pas enkele maanden later met de uitvoering van de werken start en pas dan de materialen daadwerkelijk aankoopt, is het best mogelijk dat die eenheidsprijzen intussen flink gestegen zijn.
In dit artikel gaan we in op de manieren waarop een aannemer zich kan indekken tegen prijsstijgingen in contracten met private bouwheren of (onder)aannemers.
Indekking tegen prijsstijgingen bij private aannemingscontracten
Een aannemer kan zich tegen onvoorziene prijsstijging op 3 manieren indekken bij private aannemingscontracten. Opgelet: als er geen contractuele afspraken gemaakt zijn rond prijsstijgingen, dan is het in principe onmogelijk om de prijzen zomaar te verhogen tijdens de uitvoering van de overeenkomst.
Voorzie een prijsherzieningsclausule
De aannemer kan in zijn aannemingscontract een indexerings- of prijsherzieningsclausule opnemen. Zo'n clausule specifieert eenduidig dat de kostprijs van de materialen op basis van objectieve indices aanpast kan worden op het moment van de facturatie. Van belang is dat de prijsaanpassing gebaseerd is op objectieve parameters.
Let ook op hoe je zo'n prijsherzieningsclausule formuleert. Je moet nl. steeds een aantal wettelijke voorwaarden respecteren, zo niet zal je prijsherzieningsclausule mogelijks niet toepasbaar zijn en kan je dus helemaal geen prijsherziening doorvoeren (beding mag slechts toepasselijk zijn op 80% van de eindprijs, de parameters moeten naar reële kosten verwijzen, iedere parameter is alleen toepasselijk op dat gedeelte van de prijs waarop de parameter betrekking heeft,…).
Enkele voorbeelden van prijsherzieningsclausules die zowel naar consumenten als naar professionelen toe ongeldig zijn:
De aannemer behoudt zich het recht voor om ten allen tijde de opgegeven prijzen aan te passen.
De prijs van de overeenkomst zal worden aangepast in functie van de economische toestand.
Een prijsherzieningsclausule kan bovendien perfect geldig zijn tegenover professionelen, maar kan nietig zijn ten aanzien van consumenten. Een prijsherzieningsclausule laat je dus best nakijken door een jurist.
Aanneming aan variabele dagprijzen
Het nadeel van de hierboven beschreven prijsherzieningsclausule is dat de herziening altijd gebaseerd is op een index. De evolutie van die index is vaak niet zo fel als de prijsevolutie van materialen die in de specifieke aannemingsopdracht gebruikt worden. De bekende I-index is bijvoorbeeld gebaseerd op een korf van 26 soorten bouwmaterialen. Stel dat er voornamelijk hout gebruikt wordt voor een bepaalde opdracht dan is dat een probleem want hout stelt maar een beperkt deel van de I-index voor. Daardoor zal een sterke stijging van de houtprijs nog altijd maar een beperkte stijging van de I-index tot gevolg hebben.
In dergelijke gevallen kan het dus interessanter zijn om te contracteren aan dagprijzen. Bij een aanneming aan variabele dagprijzen komt de aannemer met de opdrachtgever overeen dat hij een materiaalprijs zal aanrekenen op basis van zijn aankoopprijs vermeerderd met een bepaald percentage. Dat betekent dus dat de aannemer volledig transparant is over zijn materiaalkost en de marge die hij daarop aanrekent. Dergelijke werkwijze is natuurlijk enkel mogelijk als in de offerte de werkuren en het materiaal duidelijk apart vermeld staan.
Opgelet: naar consumenten toe zal dit niet altijd de wettigheidstoets doorstaan omdat de prijs niet mag vastgelegd worden op het moment van de levering. Naar (onder)aannemers toe kan dergelijke clausule mits aan bepaalde voorwaarden te voldoen wel standhouden.
Voorzie een heronderhandelingsclausule
Een derde optie is het voorzien van een heronderhandelingsclausule in het aannemingscontract. Zo'n heronderhandelingsclausule kan door de aannemer ingeroepen worden wanneer er zich onvoorzienbare omstandigheden voordoen die de uitvoering van het werk niet onmogelijk maar wel veel moeilijker maken. De bedoeling van zo'n clausule is dat bij onvoorzienbare omstandigheden de partijen rond de tafel moeten gaan zitten om nieuwe prijzen of uitvoeringsmodaliteiten te onderhandelen.
Zoals steeds is het van belang om vooraf duidelijk te communiceren over de opties tot prijsaanpassing in het aannemingscontract. Ook wanneer de clausules van toepassing worden is een heldere en proactieve communicatie vanuit commercieel en juridisch standpunt altijd te verkiezen.
Wil je vermijden dat je de prijsstijgingen alleen moet dragen? Kijk dan je contracten na: lees enerzijds de contracten met / de algemene voorwaarden van je leveranciers na: welke prijsherzieningen kunnen zij aan jou doorrekenen en voorzie vervolgens in de contracten met jouw klanten ook geldige en juridisch afdwingbare clausules.
Wens je je contracten te voorzien van aangepaste clausules voor het opvangen van prijsstijgingen, vul dan bijgevoegd formulier in en ik help je graag verder.